Doğal afetler içerisinde insanları en çok etkileyen depremler, bugün olduğu gibi tarihte de var olagelmiştir. 6 Şubat 2023'te meydana gelen Kahramanmaraş depremleri, afetlerin ne kadar yıkıcı olabileceğini gösteren kötü bir anı olarak tarihteki yerini almıştır. "Asrın felaketi" yalnızca on bir ilimizde değil, Türkiye'nin tamamında derin etkilere ve sonuçlara neden olmuştur. Deprem gerçeği tarihte olduğu gibi bugün de devam ettiği için bu hafızanın canlı tutulması gerekmektedir
Türkiye'nin yalnızca depremler değil yangınlar, seller ve çığlar gibi pek çok afete maruz kaldığından afet yönetimi, ülkenin en önemli gündem maddelerinden birisi olmalıdır.
Uluslararası afet literatüründe yer alan afetler öncesi bir dolarlık yatırım sizi afetlerden sonra dört dolardan kurtarır anlayışına gelmemiz lazım.
Gönüllülük, kişilerin maddi çıkar ve menfaat beklemeden kendi iradeleri ile toplumsal faydaya hizmet edecek faaliyetlere destek vermesidir. Türkiye'nin vakıf, hayrat ve imece kültürünün sivil alanda gönüllülük anlamında önemli bir mirası vardır.
Gönüllülerin fazla olması demek tüm kurumların afet ve acil durumlarda yapılacak çalışmalar için büyük bir kitleyi ekonomik harcama yapmadan ve etkin bir şekilde kullanabilmesi demektir. Ayrıca hiçbir kurum ekonomik gücü ne kadar olursa olsun sınırsız insan gücüne sahip değildir. Afet yönetiminde gönüllülerin Arama kurtarmadan ilkyardım hizmetlerine, ulaşımdan kriz merkezlerine desteğe, hastanedeki hizmetlerden haberleşmeye, hayvanların bakımından; dinlenme ve dokümantasyona kadar oldukça fazla alanlarda destekleri bulunmaktadır. Bu sebeple dünya çapında afet yönetimine gönüllü katılım teşvik edilmektedir.
Afet Gönüllüsü, ihtiyaç duyulan alanda karşılık beklemeden, afet öncesi veya sonrasında, yardımcı olmak maksadıyla öncesinde eğitim verilmiş kişilerdir. Bir diğer tanımıyla ise afet felaketini yaşamış canlılar için; arama faaliyetlerinde bulunulması ve kurtarılanlara ilk yardım yapılması, enkaz altında mahsur kalanların kurtarılması, ihtiyaç halinde çöküntü alanının emniyetinin oluşturulması ve koordinesi gibi çalışmalara ülkenin resmi kuvvetleriyle beraber gönüllü bir şekilde katkıda bulunan bireyler, Afet Gönüllüsü? olarak tanımlanmaktadırlar.
AFAD Gönüllülük Sistemi üç aşamadan oluşmaktadır: Temel AFAD Gönüllüsü Eğitim Programı, Destek AFAD Gönüllüsü Eğitim Programı ve Uzman AFAD Gönüllüsü Eğitim Programı. Çevrim içi, yüz yüze ve saha eğitimlerinden oluşan modüllere katılan adaylar gereklilikleri sağladıkça üst seviye programa katılabilmektedir. Temel AFAD gönüllüsü; gönüllülük sistemine ve afet yönetimine dair kavramsal bilgi sahibi olmuş, yangın, tahliye ve ilk yardım konularında farkındalığa erişmiş kişidir. Bu gruba yönelik eğitimler çevrim içi olarak yapılmaktadır.
Destek AFAD gönüllüsü; arama kurtarmadan sosyal yardımlara, yangın veya diğer acil durumlardan ilk yardıma farklı başlıklarda eğitimler almış, afet ve acil durum süreçlerinde profesyonellere yardımcı olabilecek donanıma sahip, AFAD il müdürlüklerince gerçekleştirilen yüz yüze eğitimleri başarıyla tamamlamış 18 yaşını doldurmuş gönüllüdür. Uzman AFAD gönüllüsü ise ihtiyaç duyulan bir uzmanlık alanında profesyonel bilgi sahibi olan ve AFAD gönüllüsü olarak süreçlerde yer almak isteyen 18 yaşını doldurmuş kişidir.
Sistemde, eğitimlere ilave olarak kan bağışı, fidan ekimi, huzurevi ziyareti gibi gönüllülerin de katılım sağlayabileceği sosyal çalışmalar da yer almaktadır. Çalışmalara katılan AFAD gönüllülerine puanlar verilmekte bu puanlarla sistemde bulunan hediyelerden puanlarına karşılık gelecek şekilde ücretsiz alınabilmektedir.
AFAD Gönüllüsü; 18 yaş ve üzerindeki tüm bireyler gönüllü olabilir. Eğitim ve faaliyetleri aksatmayacak şekilde uygun vakitleri olmalı, sağlık durumları sahadaki faaliyetlere uygun olmalı ve seyahate engel olmamalıdır. AFAD Gönüllülük Sistemi'ne başvuru yapmak için e-devlet üzerinden talep oluşturmalıdır. Başvuru oluşturan kişilerin SMS ve e-mail vasıtasıyla gonullu.afad.gov.tr'ye yönlendirilmesi ve gönüllülük sistemi bünyesindeki eğitim, çalışma ve görevleri bu portal aracılığıyla takip edebilmeleri sağlanacaktır.
Depremler öncesinde 624 bin olan AFAD gönüllüsü sayısı depremlerden sonra 1 milyon 390 bine ulaşmıştır. Ancak nüfus olarak bize yakın olan Almanya'da 2019 verilerine göre 28,8 milyon kişi gönüllü olarak çalışmaktadır. Buda daha çok yol almamız gerektiğini bize gösteriyor.
2021 yılı Şanlıurfa İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) verilerine göre AFAD Gönüllüsü eğitimi" sadece 1.730 kişiye verilmiştir. Bu sayı çok azdır. Kamu kurumlarında çalışan personellerin bu eğitimleri alarak sayının artırılması gerekir.
Suriyeli göçmenlerin çoğunluğu dikkate alınarak dil bilen kişilerin sisteme dahil edilmesi gerekir. Elazığ depreminde UMKE kadın gönüllüsünün Kürtçe konuşarak enkaz altındaki bir vatandaşı yönlendirmesi sonucu hayatını kurtarması da afet durumlarında dil bilmenin önemine işaret etmektedir. Japonya'dan asrın felaketi için gelen ekibin derdini anlatacak birilerini çaresizce aramalarını ekranlardan hep beraber izledik.
17 Ağustos Depremi için şairin söyledikleri bu gün içinde geçerli değil mi?
"O feryatlar kulağımdan gitmiyor
O gün bu gün gözüm uyku tutmuyor
Yalnız Dost Cemalî ile bitmiyor
Uzatın elleri dostluk günüdür"
